Wydobycie węgla w Polsce jest coraz bardziej nieefektywne i nieopłacalne

– Polskie górnictwo jest nieefektywne. 70 proc. kosztów wydobycia stanowią płace. Sektor górniczy wytwarza zaledwie 3 proc. polskiego PKB brutto, a na tonę wydobywanego węgla aż sześć ton jest marnowanych – wylicza dr Michał Wilczyński, ekspert ds. paliw i energii, były Główny Geolog Kraju.

W raporcie „Zmierzch węgla kamiennego w Polsce” opublikowanym przez Instytut na rzecz Ekorozwoju, ekspert dowodzi, że reformy sektora górnictwa węgla kamiennego od 1990 roku sprowadzały się do ogromnych dotacji publicznych, przy spadającym wydobyciu i rosnących kosztach. Przytacza raport Najwyższej Izby Kontroli z roku 2011, który wskazuje, że „wydobycie węgla kamiennego w Polsce nosi cechy gospodarki rabunkowej”.

Podkreśla, że wydobycie tego surowca w Polsce będzie trwało do 2050 roku, ale będzie ono tylko na poziomie 28 mln ton rocznie. Przypomina, że w roku 1990 w kraju było 70 kopalń i wydobywano 120 mln ton węgla, a dzisiaj jest ich 30 i wydobywamy prawie o połowę mniej –  70 mln ton.

 – Ten spadek jest stały i konsekwentny. Dlatego mówię o zmierzchu węgla kamiennego, bo nie możemy inwestować miliardów w elektrownie węglowe mając świadomość, że paliwo do nich będziemy importować. Polski węgiel nie jest w stanie kosztowo konkurować np. z australijskim czy południowoafrykańskim. Tam wydobywa się węgiel na powierzchni, czyli odkrywkowo – tłumaczy dr Michał Wilczyński.

W opinii m.in. Greenpeace metoda odkrywkowa dewastuje środowisko, przyczynia się do degradacji pól uprawnych, łąk, lasów oraz obszarów chronionych, powoduje opadanie wód gruntowych i zwykle prowadzi do wywłaszczenia ludzi i konieczności ich przesiedlania.

 – Chcąc sięgnąć w Polsce do zasobów głębokich, musimy mieć świadomość wysokich kosztów, ponieważ wzrasta gwałtownie temperatura. Warunki pracy są nieludzkie – 40 stopni na głębokości tysiąca metrów, zawartość metanu podnosi ryzyko wybuchu. Koszty byłyby ogromne i specjaliści wiedzą, że nie sięgniemy po te zasoby głębokie – podkreśla były Główny Geolog Kraju.

Elektrownie węglowe to projekty obliczone na minimum 40 lat pracy. A ponieważ zasoby polskiego węgla kurczą się, i trzeba liczyć się z koniecznością zwiększania importu tego surowca, inwestowanie w kopalnie to „błędne decyzje, które będą nieodwracalne”.

 – Nasze zasoby przemysłowe kurczą się od dwudziestu paru lat w gwałtownym tempie. Proces odchodzenia od węgla, dla przykładu u naszych sąsiadów w Niemczech, trwa już 40 lat – mówi dr Michał Wilczyński.

Dlatego – jego zdaniem – konieczna jest wizja tego, jaki powinien być polski miks energetyczny. Jej wyrazem miała być opublikowana przez Komisję Europejską mapa drogowa przejścia do konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej we Wspólnocie do 2050 r. Polska jako jedyny kraj UE zawetował jej przyjęcie. Resort środowiska tłumaczył, że zabrakło „analizy skutków głębokich redukcji emisji gazów cieplarnianych dla poszczególnych państw członkowskich, a wizja niemal całkowitej eliminacji emisji z sektora elektroenergetycznego jest mało realistyczna”.

 – Ta polityka dotyczy nie tylko kwestii ochrony zdrowia obywateli, bo polepszy się w ten sposób stan jakości powietrza, ale również jest to myślenie o wykorzystywaniu lokalnych zasobów, by zwiększyć naszą niezależność, a więc i bezpieczeństwo energetyczne – mówi Wilczyński.

Rośnie konkurencja o dostęp do surowców takich jak ropa naftowa, węgiel kamienny ze strony Chin, Indii i innych krajów rozwijających się. Rozwijanie odnawialnych źródeł energii wydaje się więc racjonalnym rozwiązaniem.

 – Jeżeli w Niemczech w tzw. zielonej energetyce cztery miliony prywatnych obywateli sprzedają energię elektryczną z mikroinstalacji, jeżeli powstało tam 380 tys. miejsc pracy i mają wielokrotnie czystsze powietrze od nas, to pytanie jest, czy nas stać na brnięcie w energetykę węglową? – podsumowuje dr Michał Wilczyński.