Ile powinna wynosić kaucja za butelki w Polsce? "1 zł"

W listopadzie br. na stronach RCL opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska ws. wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. System kaucyjny ma ruszyć w Polsce od 1 stycznia 2025 roku. Resort zaproponował, by do plastikowych butelek o pojemności do trzech litrów, butelek szklanych wielokrotnego użytku do półtora litra oraz do puszek metalowych do jednego litra, doliczona została kaucja w wysokości 50 gr.

Anna Sapota, wiceprezes ds. public affairs dla Europy północno-wschodniej w ramach Grupy TOMRA komentując propozycję przedstawioną przez resort klimatu i środowiska, że obecnie wchodzimy w decydującą fazę przygotowań do wdrożenia systemu kaucyjnego. Jedną z kwestii organizacyjnych jest właśnie wysokość kaucji, która będzie doliczana do opakowań. "To niezwykle istotne, ponieważ wysokość kaucji będzie mieć wpływ na skuteczność i przejrzystość całego systemu. Zapewnienie finansowej zachęty do zapobiegania śmieceniu i promowania recyklingu jest bowiem tym, co odróżnia systemy kaucyjne od innych sposobów zbiórki" - zauważyła.

Jak podkreśliła Sapota, badania pokazują, iż odpowiednia wartość kaucji skutecznie zmienia zachowania konsumenta. "Sugerują też, że jej kwota powinna być taka, aby motywować konsumentów do zwrotu opakowań, ale jednocześnie zniechęcać do oszustw. Według raportu +Recykling się opłaca+, przygotowanego przez Tomra, trudno jest osiągnąć zwroty na poziomie 80 proc. lub wyższym przy wartości kaucji równej lub niższej 0,05 euro" - dodała.

Przedstawicielka branży recyklingu przypomniała, że w 2029 roku w Polsce planujemy zbierać co najmniej 90 proc. opakowań.

"Zgodnie z projektem rozporządzenia, kaucja ma wynieść (...) 50 groszy. Warto zastanowić się nad podniesieniem tej kwoty. Propozycje oscylują w przedziale od 70 groszy do 1 złotówki (...). Choć ostateczna wartość kaucji będzie determinowana zawsze przez uwarunkowania lokalne, to analiza innych europejskich systemów kaucyjnych wskazuje, że kaucja w zakresie od 0,15 do 0,25 euro obecnie jest prawidłową stawką. W przypadku Polski wydaje się, że 1 zł będzie odpowiednią kwotą, aby pogodzić potrzebę motywacji konsumenta i zapobieganiu nadużyciom systemu" - wskazała Sapota.

Dodała, że kluczowe jest to, by system kaucyjny był klarowny dla konsumentów i innych uczestników tego rynku. Według niej zastosowanie jednolita kwoty kaucji dla różnych rodzajów napojów, materiałów i wielkości opakowań jest wygodne przede wszystkim dla konsumentów i wprowadza przejrzystość w systemie.

Według Sapoty nie bez znaczenia jest infrastruktura zbiórkowa systemu, która wpływa na poziomy zwrotu. Jej zdaniem skuteczny system kaucyjny nie powinien funkcjonować jak kolejny podatek, dlatego istotne jest stworzenie wygodnej i efektywnej sieci punktów umożliwiających oddanie opakowań i odbiór kaucji.

"Polscy konsumenci są skłonni zaangażować się w system kaucyjny, jednak istnieje potrzeba równoczesnego zapewnienia motywacji finansowej i ekologicznej. W związku z tym, finalne dostosowanie wysokości kaucji w polskim systemie powinno być wynikiem głębokiej analizy istotnych czynników, by zapewnić zarówno skuteczność, jak i akceptację społeczną dla planowanego rozwiązania" - dodała w komentarzu Anna Sapota.

Resort klimatu i środowiska w uzasadnieniu rozporządzenia dot. wysokości kaucji (50 groszy), że każdy kraj indywidualnie ustala, które rodzaje opakowań zostaną objęte systemem kaucyjnym. Resort klimatu i środowiska wskazał, że najczęściej państwa europejskie obejmują kaucją opakowania z plastiku, szkła i metalu (Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, itd.) lub tylko wybrane opakowania (np. Norwegia nie obejmuje systemem opakowań szklanych, a w Holandii systemem objęte są jedynie opakowania z plastiku).

Zwrócono uwagę, że w państwach UE zróżnicowana jest też wysokość kaucji i w zależności od kraju waha się ona w granicach 0,07-0,25 euro. Ministerstwo podkreśliło, że najczęściej jest to ok. 0,10 euro, czyli ok 50 gr.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami obowiązkowo w systemie kaucyjnym uczestniczyć będą duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., które będą musiały odbierać puste opakowania, a co za tym idzie - zwracać kaucję konsumentom. Placówki handlowe o mniejszej powierzchni, będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu.

Grupa Tomra dostarcza m.in. rozwiązania technologiczne dla branży recyklingu. Zajmuje się także projektowaniem, produkcją oraz sprzedażą maszyn umożliwiających zwrot zużytych opakowań po napojach.