Skąd urząd skarbowy może czerpać informacje o majątku podatnika? Dane dostarczyć mogą nawet biura podróży i koła łowieckie

– Postępowania dotyczące dochodów nieujawnionych na pewien czas zniknęły po głośnych wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. Od początku tego roku weszły w życie nowe przepisy, które niejako przywracają te postępowania. Dlatego jeszcze trudno powiedzieć, w jakim kierunku będzie szła praktyka w stosunku do przepisów – wskazuje Monika Wolska-Bryńska, radca prawny w Kancelarii Mariański Group.

Wcześniejsze regulacje w zakresie opodatkowania przychodów pochodzących z nieujawnionych źródeł Trybunał Konstytucyjny w latach 2013–2014 uznał za niekonstytucyjne. Znowelizowane przepisy po raz pierwszy zdefiniowały podstawowe pojęcia, takie jak przychód nieujawniony, przychód nieznajdujący pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów, wydatek, przychody opodatkowane, przychody nieopodatkowane, czyli podstawę, od której może być naliczony sankcyjny podatek dochodowy (75-proc.).

Organ podatkowy może mieć podejrzenie o istnieniu dochodów nieujawnionych, gdy wydatki podatnika znacznie przewyższają jego dochody wykazane w rocznych rozliczeniach. Źródła informacji o majątku podatnika są praktycznie nieograniczone.

– Przede wszystkim dużo informacji dostarczają sami podatnicy, np. poprzez składanie deklaracji, zaświadczeń, oświadczeń majątkowych, występując o rozłożenie na raty należności lub odroczenie terminu płatności ­– mówi Monika Wolska-Bryńska

Szczegółowe informacje o sytuacji majątkowej podatników organy podatkowe uzyskiwały również w związku z wnioskami o zwrot podatku od towarów i usług od materiałów budowlanych. Podatnicy ubiegający się o zwrot części wydatków przekazywali informacje o wydatkach, które często nie znajdowały pokrycia w ujawnionych dochodach.

Jeśli podatnik składa deklarację w podatku od czynności cywilnoprawnych po otrzymaniu pożyczki, która przekracza wartość majątku pożyczkodawcy, może to być dla fiskusa sygnał, że osoba udzielająca pożyczki ma nieujawnione dochody.

– Dodatkowo również inne organy mają obowiązek informowania organów podatkowych o różnych ruchach podatnika, m.in. organy rejestrujące pojazdy comiesięcznie przekazują wykaz pojazdów zarejestrowanych i wyrejestrowanych. Takie wykazy przekazują też np. organy, które zajmują się wydawaniem pozwoleń na budowę – przypomina radca prawny.

Wystarczającą przesłanką do wszczęcia kontroli jest zakup ziemi i budowa domu przy niskich, wykazanych przez podatnika dochodach. Podejrzane jest też życie ponad stan w stosunku do osiąganych zarobków.

Informacje o podatnikach przekazują też organy samorządowe.

– W wytycznych dla urzędników wskazano choćby zrzeszenia ekskluzywnych sportów, jak koła łowieckie czy golfowe, a także agencje turystyczne i biura podróży. Od tych instytucji również mogą się pochodzić dane dotyczące bogatych podatników – podkreśla Wolska-Bryńska.

Do przekazywania informacji bez wezwania urzędu zobligowane są też sądy, komornicy i notariusze. Obowiązek ten dotyczy informacji wynikających ze zdarzeń prawnych, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego.

Również banki, kantory, jubilerzy, domy maklerskie czy aukcyjne mają obowiązek przeciwdziałać praniu brudnych pieniędzy czy finansowania terroryzmu. Dlatego muszą zarejestrować każdą transakcję, bez względu na jej wysokość.

– Warto przypomnieć, że każda transakcja powyżej 15 tys. euro jest obowiązkowo również zgłaszana do organów podatkowych. Wynika to z ustawy regulującej walkę z terroryzmem i praniem brudnych pieniędzy – wskazuje Monika Wolska-Bryńska.

Sygnałem o potencjalnym uchylaniu się od opodatkowania są również nierzadko osoby trzecie informujące organy podatkowe o swoich przypuszczeniach. Jednak nawet w przypadku takiego donosu okoliczności w nim wskazane podlegają szczegółowej analizie i weryfikacji.

Pierwsza połowa tego roku przyniosła poprawę ściągalności podatków. Ministerstwo Finansów podaje, że wzrost odnotowano we wszystkich rodzajach podatku, m.in. VAT (wzrost o 7,9 proc. względem ubiegłego roku do 4,5 mld zł) czy z podatku PIT (wzrost o 8,4 proc. do 1,7 mld zł).