UOKiK: mamy prawo reklamować żywność

Im bliżej Wielkanocy, tym więcej czasu poświęcamy zakupom. Tuż przed świąteczną gorączką Urząd przypomina na co zwrócić uwagę kupując żywność.

Prawidłowo oznakowane opakowanie może być dla nas cennym źródłem informacji, dzięki którym zrobimy bezpieczne i zgodne z naszymi oczekiwaniami zakupy. Niestety, jak wynika z badania przeprowadzonego przez TNS OBOP na zlecenie UOKiK dla 78 proc. kupujących żywność najważniejsza jest cena. Pochłonięci świątecznymi przygotowaniami kupujemy „na czas”, mimo to cieszy fakt, że zwracamy uwagę na datę ważności kupowanych artykułów spożywczych – dla około 70 proc. jest to ważny czynnik przy wyborze towaru.

Rzadko czytamy informacje dołączone do produktu – tylko 15 proc. z nas zwraca uwagę na skład lub metodę produkcji. Często to wynik trudności związanych ze zrozumieniem lub też wykorzystaniem tych informacji w praktyce. Przy zakupie produktów żywnościowych nadal marka ma drugorzędne znaczenie, tylko 40 proc. z nas kieruje się nią przy zakupie kawy czy herbaty, a 30 proc. wybierając mięsa i wędliny.
Ponadto część z nas nie ma dobrych doświadczeń konsumenckich związanych z jakością zakupów. Jak wynika z badań, co dziesiątemu konsumentowi, w ciągu ostatnich kilku miesięcy sprzedano nieświeże artykuły spożywcze.

Kupując żywność podlegamy ochronie prawnej – o czym wielu uczestników rynku nie pamięta. Sprzedawca odpowiada za informacje, których udziela oraz za zgodność towaru z umową. Składając reklamację żywności należy pamiętać, że trzeba to zrobić niezwłocznie po stwierdzeniu nieprawidłowości. Z badań wynika, że z prawa do reklamacji nie korzystamy głównie z powodu niskiej wartości wadliwych towarów - aż 45 proc. badanych przyznaje, że  nie dochodziło swoich roszczeń, ponieważ uznali, że im się to nie opłaca. W dochodzeniu swoich praw dużym utrudnieniem dla wielu konsumentów jest niemożliwość udowodnienia zakupu. Brak paragonu, to ciągle jeden z czynników, który utrudnia skorzystanie z reklamacji artykułów spożywczych.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przypomina słabszym uczestnikom rynku, że nie tylko w czasie świątecznych zakupów powinni pamiętać o podstawowych zasadach.

Na co zwracać uwagę kupując żywność?
Po pierwsze – zanim zdecydujemy się na skorzystanie ze „świątecznej” oferty, sprawdźmy czy rzeczywiście jest to promocja. Może się bowiem okazać, że ten sam towar w innym sklepie kosztuje znacznie mniej. Nie sugerujmy się wielkością opakowania. Często w dużych kartonach, torbach, słojach znajduje się mniej produktu niż oczekujemy. Zwróćmy uwagę na zawartość masy netto lub liczbę sztuk w opakowaniu jednostkowym.
Po drugie – kupując artykuły spożywcze, zwróćmy uwagę na datę minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia – pierwsze oznaczenie dotyczy okresu, do którego prawidłowo przechowywany lub transportowany produkt spożywczy zachowuje wszystkie swoje właściwości. Na produktach znajdziemy więc napis: „najlepiej spożyć przed …”. Natomiast termin przydatności do spożycia określa się wyrażeniem „należy spożyć do …” i oznacza on, że po danym dniu produkt nie nadaje się do spożycia. Znajdziemy go na nietrwałych i łatwo psujących się artykułach spożywczych, np. produktach mięsnych, sałatkach czy nabiale. Pamiętajmy o tym, że towary oferowane w przedświątecznych promocjach często mają krótkie terminy ważności.
Po trzecie – umieszczone na opakowaniu informacje nie mogą wprowadzać w błąd, dlatego przykładowo na  kartonie powinniśmy znaleźć jasną informację, czy kupujemy „napój” czy też „sok”, a może „nektar”. Mają one zupełnie inny skład, charakterystykę i trwałość.
Po czwarte - producent nie powinien przypisywać swojemu produktowi nadzwyczajnych właściwości, jeśli wszystkie podobne produkty spożywcze je posiadają. Zakazane jest również sugerowanie kupującemu, że dany artykuł posiada specjalne właściwości lecznicze, np. „niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu”. Zasady te dotyczą nie tylko słów, ale i znaków graficznych znajdujących się na opakowaniu.
Po piąte - jeśli żywność okaże się nieświeża zawsze przysługuje nam prawo do reklamacji. Składamy ją u sprzedawcy. W przypadku produktów spożywczych obowiązują szczególne przepisy – żywność paczkowaną można reklamować w terminie 3 dni od chwili otwarcia, natomiast produkty spożywcze sprzedawane luzem – 3 dni od momentu zakupu.
Po szóste – w dochodzeniu praw pomogą nam dowody zakupu – najlepiej paragony, które na nasze żądanie powinien wydawać nie tylko sprzedawca w sklepie, ale również handlujący na targowisku czy bazarze.
Po siódme – bezpośrednio na jakość żywności wpływa sposób przechowywania, w szczególności dotyczy to towarów łatwo psujących się, wymagających niskich temperatur. Pamiętajmy, że raz rozmrożonych produktów nie wolno ponownie zamrażać. Ponadto przechowujmy potrawy według sposobu podanego na etykiecie.
Po ósme – jeśli produkt nie ma wad, a jedynie po dłuższym zastanowieniu okazało się,  że nie będzie nam potrzebny, to tylko od dobrej woli sprzedawcy zależy, czy przyjmie go z powrotem i zwróci nam pieniądze.
Po dziewiąte – bezpłatną pomoc w dochodzeniu swoich praw uzyskamy od powiatowych lub miejskich rzeczników konsumentów. Znajdziemy ich w całej Polsce w urzędach miasta lub starostwach powiatowych. Pełna lista rzeczników wraz z ich danymi adresowymi jest dostępna na stronie www.uokik.gov.pl lub pod bezpłatnym numerem telefonu 0800 800 008 (od9.00 do 17.00).
Po dziesiąte – o nieprawidłowościach związanych z jakością lub sprzedażą żywności warto zawiadomić  Inspekcję Handlową lub Państwową Inspekcję Sanitarną - informuje Małgorzata Cieloch, Rzecznik prasowy UOKiK.