„Gazeta Wyborcza” i autor wywiadu z ks. Tischnerem: dialogi ze zmarłymi znane od wieków, opinie Tischnera aktualne

W ostatnim „Magazynie Świątecznym”, weekendowym dziale „Gazety Wyborczej”, znalazł się artykuł filozofa dr hab. Piotra Augustyniaka „Polska znicestwiona. Głos dla Tischnera”. Jest to zestaw wypowiedzi z książek i wystąpień zmarłego 16 la temu ks. Józefa Tischnera. Są one uzupełnione pytaniami dr hab. Augustyniaka dotyczącymi wydarzeń społecznych i politycznych z ostatnich lat, m.in. katastrofy smoleńskiej i władzy PiS-u. Pytania zawierają krytyczne oceny obecnego obozu rządzącego, np. „‘Dobra zmiana’ MUSI prowadzić do rozmontowania podwalin państwa prawa, czego przykładem i narzędziem jest paraliż Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja, prawo pisane, jest jej niepotrzebna”.

W weekend publikacja została skrytykowana przez niektórych dziennikarzy obecnych w social media, m.in. Samuela Pereirę, Rafała Ziemkiewicza, Marcina Makowskiego, Sławomira Jastrzębowskiego i Tomasza Terlikowskiego. W negatywnym tonie zrelacjonowano ją w niedzielnym wydaniu „Wiadomości” TVP1. Natomiast na Twitterze zamieszczano wpisy z tagiem #WywiadyWyborczej opisujące absurdalne wypowiedzi dawno zmarłych postaci historycznych o bieżących wydarzeniach.

Niektórzy internauci zwrócili uwagę, że na podobnym zabiegu były oparte okładkowe artykuły „W Sieci” w listopadzie 2013 roku oraz „Frondy” wiosną ub.r. Z kolei w kwietniu 2014 roku „W Sieci” dało na okładce zdjęcie Jana Pawła II z zaciśniętą pięścią i napisem „Papież Polak byłby wściekły na III RP”, co w mediach społecznościowych skrytykowało wielu czytelników pisma.

Aleksandra Klich-Siewiorek, kierownik „Magazynu Świątecznego” w „Gazecie Wyborczej”, w odpowiedzi na pytania Wirtualnemedia.pl podkreśla, że wywiad z ks. Tischnerem jest oparty na formie literackiej znanej od starożytności. - Dialogi z umarłymi lub rozmowy zmarłych to znana przynajmniej od drugiego wieku n.e. konwencja literacka. To wtedy żył Lukian z Samostat, Rzymianin, który po grecku napisał Nekrikoi dialogoi. Od tamtego czasu napisano tysiące tego typu tekstów. Gorąco polecamy naszym krytykom np. genialne „Rozmowy zmarłych” Bernarda le Bovier de Fontenelle’a, które spolszczył Juliusz German - czasem można je upolować w antykwariatach - wylicza dziennikarka.

- Profesor Piotr Augustyniak, filozof, eseista, autor m.in. książki „Homo polacus. Eseje o polskiej duszy” wykorzystał znaną od wieków formę literacką, żeby pokazać jak bardzo aktualne pozostają diagnozy ks. prof. Józefa Tischnera dotyczące Polski i Polaków, a szczególnie polskiej prawicy - stwierdza Aleksandra Klich-Siewiorek. - Nie da się zrozumieć teraźniejszości bez przeszłości - tej zasadzie jesteśmy i pozostaniemy wierni - deklaruje.

Dr hab. Piotr Augustyniak w rozmowie z Wirtualnemedia.pl nie zgadza się z zarzutem, że zacytowane przez niego wypowiedzi ks. Józefa Tischera zostały wyrwane z kontekstu i są na tyle ogólne, że można by do nich dodać pytania z zupełnie innymi tezami.

- O prawidłowości cytowania decyduje kontekst całego tekstu lub myśli autora. W przypadku Tischnera sprawa jest oczywista i zupełnie niekontrowersyjna: jeśli przeczyta się książki, które cytowałem, dostrzeże się, że Tischner polemizował i ostro krytykował takie rozumienie narodu, patriotyzmu, stosunku do Europy, oraz taką wizję państwa, które są dziś w Polsce realizowane. Nie nazywały się one wtedy „polityką historyczną” i „dobrą zmianą”, ale treść była podobna - stwierdza. - Proszę pamiętać, że Tischner nie żył przed wojną, ani w średniowieczu, lecz drugiej połowie XX wieku, a cytowane teksty pochodzą głównie z lat 90-tych. Patrzył na wykluwanie się dzisiaj dominującej opcji polityczno-ideologicznej i przestrzegał przed nią. To jest jeden z głównych powód, dla którego zdecydowałem się na formułę rozmowy - zaznacza naukowiec.

Jego zdaniem internetowa krytyka tekstu jest mało merytoryczna. - Reakcja prawicowych mediów i komentatorów to histeria i hejt, które mają „przykryć” słowa Tischnera, które cytuję i odnoszę do ich poczynań i które „do bólu” je obnażają - uważa Piotr Augustyniak.

Według danych ZKDP w pierwszej połowie br. średnia sprzedaż ogółem „Gazety Wyborczej” wynosiła 146 542 egz.