Chcesz przekazać żywność biednym? Musisz naliczyć VAT

W 540 miejscowościach Polski ruszyła dziś „Świąteczna Zbiórka Żywności” dla potrzebujących. Uczestniczą w niej 32 banki żywności i 339 sklepów, w których można oddać produkty spożywcze. Zbiórka będzie trwała trzy dni. Choć prośba o wsparcie biednych jest kierowana głównie do osób robiących zakupy, to mogą na nią odpowiedzieć także przedsiębiorcy. Oni jednak, przyłączając się to takiej akcji, muszą uważać na VAT. 
 
Oddaję za darmo, ale odprowadzam VAT
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega co prawda odpłatna dostawa towarów, ale pojęcie to obejmuje także niektóre dostawy nieodpłatne. Tak jest w przypadku, gdy przedsiębiorca chciałby zużyć należące do firmy towary na cele osobiste, albo przekazać je komuś innemu, o ile przy nabyciu tych towarów w części lub w całości przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT-u. Oznacza, to że przekazując nieodpłatnie np. żywność przedsiębiorca powinien taką czynność opodatkować (oczywiście, jeżeli wcześniej przysługiwało mu prawo do odliczenia). W takim przypadku podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia. W szczególnej sytuacji są jednak producenci żywności, dla których zostało przewidziane zwolnienie.

Specjalne zwolnienie dla producentów wspierających organizacje pożytku publicznego
Pozwala ono na przekazanie wyprodukowanej żywności, bez konieczności naliczania podatku, chociaż na etapie nabycia przedsiębiorca dokonał odliczenia VAT-u. Żeby jednak bezpiecznie przekazać żywność producenci muszą zwrócić uwagę komu ją przekazują. Obowiązku naliczania podatku nie ma bowiem tylko wtedy, gdy darowizna trafia do organizacji pożytku publicznego (w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) i jest przeznaczona wyłącznie na cele charytatywne. Taki status mają między innymi banki żywności.

Zwolnieniem objęte są artykuły spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych, będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%.

Dyskryminacja przedsiębiorców prowadzących sklepy
Niestety z tej preferencji nie mogą skorzystać inni przedsiębiorcy, np. prowadzący sklepy. Zwolnienie zostało wprowadzone przy okazji nowelizacji ustawy o VAT w 2009 r. na etapie prac w Senacie, jednak jest ono niezgodne z regulacjami unijnymi. Chociaż weszło w życie w takim kształcie i obowiązuje cały czas, to jego zakres - pomimo postulatów organizacji pożytku publicznego - nie został rozszerzony o inne podmioty, które zajmują się dystrybucją żywności. Mamy więc taką sytuację, że nawet firmy prowadzące sklepy, który przyłączyły się do akcji „Świąteczna Zbiórka Żywności” i chciałyby same przekazać biednym część swojego towaru, są zmuszone naliczyć od niego VAT.

Tacy przedsiębiorcy mogą jednak skorzystać podatkowo, ale na gruncie podatku dochodowego. Darowizna może bowiem stanowić koszt uzyskania przychodu. Stanie się tak gdy przedmiotem darowizny jest żywność przekazywana organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele charytatywne. Wtedy koszt podatkowy stanowi koszt wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych. Do kosztów można zaliczyć także podatek VAT, który nie mógł być odliczony. Oczywiście z rozliczenia w kosztach przekazywanej żywności (tylko bez VAT-u) mogą skorzystać także jej producenci.

Katarzyna Rola – Stężycka, Tax Care