Bałagan, finanse, rezygnacja z potrzeb - główne problemy polskiej rodziny

61 proc. matek i 87 proc. ojców w Polsce ma stałą pracę. Dla 40 proc. rodzin zakup telewizora, lodówki lub pralki jest problemem, a tylko 2 proc. rodzin deklaruje, że nie ma żadnych problemów finansowych.

Ojcowie częściej niż matki opowiadają się za tradycyjnym modelem rodziny, w którym to głównie mężczyzna powinien być odpowiedzialny za zarabianie na dom.

Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety radykalizują się w swoich postawach. Uważają, że rodzina jest rodziną tylko wtedy, kiedy jest w niej dziecko. Co czwarty zgadza się także ze stwierdzeniem, że kobieta może czuć się spełniona tylko wtedy kiedy jest matką.

Idea rodzicielstwa i wartości, które ojcowie i matki chcieliby wpoić swoim dzieciom, ujawniają spore różnice w poglądach. Kobiety częściej mówią o rodzicielstwie w kontekście własnego rozwoju, pracy nad charakterem i lepszą organizacją czasu. Dzieciom chciałyby wpoić akceptację samego siebie, samodzielność i niezależność oraz tolerancję. Natomiast dla mężczyzn rodzicielstwo to możliwość przekazania genów oraz poczucie, że coś po nich zostanie. W przekazywaniu wartości bardziej stawiają na konieczność przestrzegania zasad.

Poza opieką nad dziećmi, którymi najczęściej zajmują się matki (60 proc. matek vs. 13 proc. ojców, którzy deklarują, że najczęściej zajmują się dziećmi), to na nich także ciąży większość obowiązków domowych, niezależnie od aktywności zawodowej poza domem. Prace, które wykonują w domu kobiety o co najmniej 10 pkt. proc. częściej niż mężczyźni, to m.in. pranie, gotowanie, sprzątanie kuchni, mycie łazienki, ogarnianie bałaganu czy opieka nad domowymi zwierzętami. Panowie deklarują, że na ich głowie pozostaje tankowanie i serwisowanie samochodu oraz drobne naprawy w domu.

Najmniej obciążeni są najmłodsi domownicy. Tylko 12 proc. dzieci w ciągu ostatniego miesiąca było odpowiedzialnych za ścielenie łóżek, a 11 proc. odkurzało mieszkanie. Rodzicom często towarzyszy poczucie braku kontroli (65 proc. kobiet i 51 proc. mężczyzn) i przeciążenie (58 proc. kobiet i 48 proc. mężczyzn).

W badaniu wyróżniono pięć typów polskich rodzin. Do najbardziej licznych należą Tradycyjni (co czwarta rodzina w Polsce), a najmniej - Zadaniowi, którzy "wyrośli" na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.

Rodzice Delegujący to segment najbardziej skoncentrowany na realizowaniu własnych potrzeb. W mniejszym stopniu niż pozostałe segmenty uważają, że pojawienie się dziecka oznacza całkowite poświęcenie. Wyznają tradycyjne wartości – najważniejsza jest rodzina, dom i stabilna sytuacja życiowa. W wychowywaniu dzieci ich nadrzędnym celem jest wyposażenie ich w umiejętności, które pozwolą im radzić sobie w dorosłym życiu. Życiowa zaradność, orientacja na sukces, siła psychiczna i umiejętność rywalizacji z innymi to według Delegujących najważniejsze cechy, które powinny posiąść ich dzieci.

Zadaniowi częściej niż inne segmenty mają stałą pracę (85% vs. 70% średnio wśród rodziców). Cechuje ich ultra-pragmatyzm – cele są podzielone na konkretne zadania, które starają się po kolei "odhaczać". Podobnie postępują z dziećmi. Nakręcają ich materialistyczne dążenia – stawiają sobie ambitne cele, często o charakterze statusowym, i uparcie dążą do ich osiągnięcia. W rodzinach Zadaniowych dominuje męski punkt widzenia co do celów i środków wychowawczych (twarde zasady). Partnerki/partnerzy Zadaniowych mają przydzielone przez nich role, w których nie zawsze czują się komfortowo.

Rodzice Niekonsekwentni częściej niż w innych segmentach mają wyższe wykształcenie, stałą pracę i pracują częściej w wolnych zawodach. Przestrzeganie zasad społecznych, norm jest ważnym elementem wychowania w tej rodzinie. Panuje tu dwugłos rodzicielski – jeden z rodziców jest bardziej zasadniczy, dyktujący zasady, drugi rodzic natomiast jest bardziej spolegliwy, układny, pielęgnujący relacje, bardziej nastawiony emocjonalnie do dziecka. Relacje wewnątrz rodziny, ciepło i miłość, są bardzo ważnym elementem konstytuującym rodzinę Niekonsekwentną. Dzieci są bardzo ważne, są najważniejszym obiektem zainteresowania i troski. Myślenie o ich przyszłości jest jednym z istotniejszych napięć w rodzinie.

Tradycyjni częściej niż inni mają wykształcenie zawodowe, nieco rzadziej mają stałą pracę, a częściej pracują dorywczo. Rodzina jest dla nich kluczową wartością, a rola rodzica jest najważniejszą rolą w życiu, czerpią z niej dumę i poczucie mocy. Dziecko odgrywa w ich życiu centralną rolę - w porównaniu z innymi segmentami najwięcej rodziców Tradycyjnych uważa, że rodzina jest rodziną wyłącznie wtedy, kiedy pojawiają się w niej dzieci. Rodziny Tradycyjne funkcjonują w oparciu o jasny podział ról pomiędzy matkę i ojca. Pragną zrozumieć i wspierać swoje dzieci, ale również uważnie je kontrolować, uczyć szacunku do ludzi oraz przekazywać rodzinne zwyczaje i tradycyjne wartości, które mają być w przyszłości ważnym drogowskazem.

Wspierający to rodzice, którzy najczęściej są specjalistami lub reprezentują zawód związany z pracą umysłową. To rodziny nuklearne, skupione na relacjach wewnątrz, niepotrzebujące świata zewnętrznego. Rodzice są dla siebie wzajemnym oparciem. Relacja z dzieckiem opiera się na zrozumieniu i wzajemnym szacunku, a nie na kontroli i bezwzględnym posłuszeństwie. Ważne jest dla nich wzmacnianie wewnętrznego potencjału dziecka, "zaopiekowanie emocjonalne", wspieranie jego naturalnego rozwoju. Istotą rodziny jest bycie razem, wzajemna bliskość, uważna obecność. Na czas wychowywania dzieci rodzice zawieszają inne ambicje i dążenia. Wierzą, że chwile spędzone razem nie mają szansy się powtórzyć. Są wartością samą w sobie.

"Family Power" to autorskie badanie agencji badawczej IQS poświęcone polskim rodzinom, które zostało zrealizowane w terminie lipiec-wrzesień 2019 r. W ramach badania przeprowadzono 1600 wywiadów ankietowych z rodzicami (800 matek i 800 ojców) oraz 400 wywiadów z ankietowych z dziećmi w wieku 11-16 lat. Wykorzystano także 36 dzienniczków mobilnych i 24 wywiady etnograficzne.