Polski rynek leków bez recepty i suplementów diety z szybkim wzrostem w latach 2016-2021

Motorem rynku OTC była w ubiegłym roku apteczna sprzedaż leków OTC (w związku z wysoką zachorowalnością na przeziębienie i grypę) oraz pozaapteczna sprzedaż suplementów diety.

Na wzrost pozytywnie wpływały również: wzrost wydatków na reklamę środków farmaceutycznych i parafarmaceutycznych, znacząca liczba zmian leków z kategorii Rx na OTC, duża liczba wprowadzeń nowych produktów oraz wzrost liczby produktów OTC, które otrzymały pozwolenie na import równoległy do Polski.

Dane za I kwartał 2016 r. wskazują na przyspieszenie dynamiki w segmencie aptecznym, co jest napędzane przez wciąż wysoką liczbę zachorowań. Dlatego prognozy PMR na 2016 r. zakładają wyższą dynamikę wzrostu niż rok wcześniej – na poziomie ok. 8%. W latach 2017–2021 dynamika rynku ma wynosić 4–6% rocznie.

Jednocześnie w pierwszej części prognozowanego okresu (2016–2017) wzrost gospodarczy ma ustabilizować się na relatywnie wysokim poziomie (3,6–3,7%), a napędzany ma być głównie przez silną konsumpcję gospodarstw domowych i stabilnie rosnące inwestycje. Wzrastać ma konsumpcja, wspierana przez szybko rosnące płace i dobrą sytuację na rynku pracy (szybko spadająca stopa bezrobocia oraz rosnąca liczba osób zatrudnionych). Zwłaszcza ten czynnik wraz z rosnącą inflacją (w 2019 r. powinna ona zbliżyć się do 2,2%) ma przyczynić się wydatnie do wzrostu wartości rynku produktów OTC w Polsce.

Kategoria produktów na przeziębienie i grypę odnotowała w 2015 r. dynamikę wyższą niż cały rynek apteczny leków OTC i suplementów diety (spośród pięciu największych kategorii szybciej rozwijał się jedynie segment witamin i minerałów). Wzrostowi sprzyjała rekordowa liczba zachorowań na grypę – 3,8 mln (w porównaniu do 3,1–3,2 mln w latach 2013–2014) oraz niska baza z poprzedniego roku, kiedy to segment ten odnotował spadek o ponad 4%.

PMR prognozuje, że w 2016 r. dynamika może być jeszcze wyższa, co ma wynikać przede wszystkim z wciąż bardzo wysokiej liczby zachorowań na grypę (w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2016 r. było to 2,2 mln przypadków).

Rozwojowi segmentu nadal sprzyjać ma niski odsetek Polaków poddających się szczepieniom ochronnym przeciwko grypie sezonowej. Drugi czynnik to ciągły wzrost liczby dostępnych na rynku produktów łagodzących objawy i wspomagających leczenie, choć liczba wprowadzeń jest znacznie niższa niż w rekordowych latach 2011-2012. Skala ewentualnej epidemii grypy w poszczególnych latach, a co za tym idzie sprzedaż produktów w tej kategorii, jest trudna do przewidzenia. Zależy ona od bardzo wielu czynników, w tym pogody i corocznych mutacji wirusa grypy.

Korzystnie na rozwój segmentu wpływa także duża liczba przemian produktów Rx w OTC z tej kategorii. W ciągu pierwszych czterech miesięcy 2016 r. dokonane zostały zmiany kategorii dostępności np. produktów Dexatussin Junior i Levopront. Dodatkowo w przypadku przeziębienia i grypy mocną pozycję ma samoleczenie. Według Payback Opinion Poll z 2014 r., w razie zachorowania na grypę połowa Polaków nie udaje się do lekarza, tylko stara się leczyć samodzielnie.

Sprzedaż leków poza aptekami w dużej mierze zależy od istniejącej legislacji. Ostatnia lista leków (substancji) dopuszczonych do obrotu poza aptekami została opublikowana w październiku 2010 r. i ograniczyła listę takich produktów w porównaniu do stanu wcześniejszego. Od tego czasu nie nastąpiły żadne zmiany. Dlatego dynamika sprzedaży pozaaptecznej leków OTC jest bliska 0%, a to suplementy diety są motorem pozaaptecznego rynku produktów OTC (sprzedaż suplementów diety poza aptekami nie jest ograniczana przez przepisy prawa farmaceutycznego).

Dynamika sprzedaży pozaaptecznej leków OTC może się jeszcze zmniejszyć, jeśli zrealizowane zostaną plany legislacyjne Ministerstwa Zdrowia. Zgodnie z zapowiedziami z początku 2016 r., planowane jest ograniczenie sprzedaży pozaaptecznej leków OTC w Polsce. Zmniejszona ma zostać liczba produktów dostępnych poza aptekami oraz wielkość opakowań (dostępne będą małe opakowania, liczące kilka tabletek i służące do doraźnej farmakoterapii). Jednocześnie w obrocie pozaaptecznym mogą pojawić się nowe pozycje asortymentowe, np. szybko działający lek przeciwbiegunkowy.