Miesiąc z Polskim Ładem. Ekspertka wylicza cztery największe problemy

Minął właśnie miesiąc od czasu wejścia w życie reform związanych z Polskim Ładem. Dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, członkini Towarzystwa Ekonomistów Polskich (wykłada na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego) przygotowała dla portalu Wirtualnemedia.pl analizę dotyczącą największych problemów związanych z PŁ. Ekonomistka na wstępie zaznacza, że trudno jej było wybrać z mnogości problemów, które Polski Ład wprowadził. Potem wylicza – jej zdaniem – cztery największe z nich.

Chaos i niepewność regulacyjna, szczególnie w części podatkowej

Pierwszy miesiąc obowiązywania Polskiego Ładu zaowocował już kilkakrotnymi zmianami we wprowadzonych do systemu podatkowego rozwiązaniach. I to zmianami dokonywanymi z naruszeniem prawa (zmiana ustawy rozporządzeniami), a także dokonywanymi komunikacją werbalną, czyli przez deklaracje Premiera. To pogłębia tylko chaos i niepewność wynikające z samej ustawy.

Tym bardziej, że to nie koniec, bo w lutym zaczną się rozliczać według nowych rozwiązań przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą. Przy bardzo niskim poziomie nakładów brutto na środki trwałe (16,6 proc. PKB w 2020 r.), z czego ponad połowa to nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw, taki chaos i niepewność skończy się kolejnym rokiem ograniczania skłonności przedsiębiorstw do inwestycji.

Brak równowagi między sprawiedliwością systemu podatkowego a jego prorozwojowym charakterem

Zmiany wprowadzone przez Polski Ład koncentrują się na zwiększeniu dochodów netto osób nieaktywnych zawodowo (emeryci i renciści) oraz osób z niskimi dochodami z pracy (czyli w sporej części osób o niskich kwalifikacjach), a zmniejszają dochody osób o wysokich kwalifikacjach. Nie służy to rozwiązywaniu problemów demograficznych, które dotykają rynek pracy, ani nie zachęca do podnoszenia kwalifikacji.

Prawie 73 proc. Polaków nie wie, jaka będzie ich pensja po wprowadzeniu Polskiego Ładu

A jeśli już Polski Ład wprowadza lub poprawia (a tak jest) istniejące rozwiązania podatkowe dla przedsiębiorstw związane z ich działalnością inwestycyjną czy innowacyjną, to rozwiązania te są tak skonstruowane, że będą z nich korzystać w absolutnej większości tylko duże firmy.

Finansowanie Polskiego Ładu w całości przez samorządy

Z OSR do pierwotnej wersji ustawy wprowadzającej Polski Ład wynika, że w ciągu 10 lat samorządy stracą 112,5 mld zł. W tym czasie budżet państwa i Narodowy Fundusz Zdrowia łącznie wyjdą na plus na poziomie 30 mld zł (wg cen stałych z 2022 r. – tak przy okazji, ciekawe, jaką indeksację dla tych 10 lat przyjęto). W efekcie mamy ograniczanie potencjału inwestycyjnego samorządów, ich możliwości świadczenia usług publicznych, a także uzależnienie od decyzji finansowych rządu. W efekcie nastąpi wzrost centralizacji państwa i ograniczenie możliwości rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

Nielogiczne rozwiązania

A konkretnie, to m.in. zerowy podatek PIT dla osób w wieku emerytalnym, które pozostają w zatrudnieniu i nie pobierają świadczenia emerytalnego. Nielogiczne rozwiązanie. Z jednej strony widać intencję ochrony rynku pracy, a także budżetu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a z drugiej strony wzrost kapitału odkładanego na okres po przejściu na emeryturę będzie zwiększał daniny (podatki i składka zdrowotna) płacone przez przyszłych emerytów, co nie jest zachętą dla pozostawania w zatrudnieniu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Rozwiązanie to nie ochroni zatem ani rynku pracy ani budżetu FUS.

Dziennikarze kpią z tezy Morawieckiego, że Polski Ład krytykują wielkomiejskie elity. „Strasznie żałosne”

Także Małgorzata Samoborska, partnerka i doradczyni podatkowa w Grant Thornton, opublikował na początku lutego 10 skutków reformy Polskiego Ładu, widoczne m.in. w zmianie zachowań Polaków.

I wymieniła kolejno: 1) usługi księgowe podrożały, 2) PIT-2 trendował, 3) wzrosło zainteresowanie zabytkami, 4) GUS został zasypany pytaniami o PKWiU (Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług), 5) emeryci zapowiedzieli pozew zbiorowy, 6) związkowcy w urzędach skarbowych zagrozili strajkiem, 7) premier zapewnił, że kto starci na historycznej obniżce podatków rozliczy się według starych zasad (dot. zarabiających do 12,8 tys. zł miesięcznie rozliczających się na PIT-37), 8) ze stron Ministerstwa Finansów zniknął kalkulator wynagrodzeń, 9) rośnie wiedza na temat spółki komandytowo-akcyjnej, 10) zmieniły się zasady poprawnej legislacji, a formularz można poprawić długopisem.

Idzie luty a tu #PolskiŁad. Więc podsumujmy skutki w styczniu ‘22.
Zaczęło się od winy księgowego... pic.twitter.com/ot402eSEHI

— Małgorzata Samborska (@SamborskaM) February 1, 2022

Ogólnie Polski Ład nie ma najlepszej opinii wśród ekonomistów i ekspertów podatkowych. Ostatnio wytknięto kolejną niespójność rozwiązań zaproponowanych w ramach tego pakietu - tym razem dotyczącą składki zdrowotnej. - Polski Ład zasługuje na krytykę ze względu na wprowadzone naprędce niespójne systemowo rozwiązania – oceniał dla Wirtualnemedia.pl dr Tomasz Lasocki z Katedry Prawa Ubezpieczeń Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

- Zmiany były wprowadzane w ogromnym pośpiechu. Od prezentacji pierwszych slajdów do wejścia w życie tak kompleksowej zmiany systemu podatkowego, jaką był tzw. Polski Ład, minęło zaledwie 7,5 miesiąca. Z powodu tego pośpiechu nie było czasu na wcześniejsze rozpoznanie ewentualnych problemów – dodawał Marcin Zieliński, ekonomista Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Także według ekspertów zajmujących się marketingiem politycznym, wizerunkowo Polski Ład to porażka, który już zapowiada się jako "niespełniona obietnica".

Ponad trzy czwarte Polaków ma negatywny stosunek do rządowego programu Polski Ład i sposobu jego realizacji. Prawie połowa respondentów uważa, że rząd powinien wycofać się z wdrażania tego programu - wynika z badania Research Partner.