30. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w TVP

Oferta programowa TVP1

12 grudnia
W dzień poprzedzający 30. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, o godz. 20.25 TVP1 zaprosi widzów na piątą już edycję Wielkiego Testu z Historii. Tym razem jego tematem będzie polska droga do wolności 1980-1989.

Po Wielkim Teście z Historii o godz. 22.10 Jedynka pokaże koncert “Szukamy stajenki – kolędy i pastorałki Jacka Kaczmarskiego”. Jest to retransmisja koncertu z okazji trzydziestej rocznicy wprowadzenia stanu wojennego zorganizowanego przez Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku. Wystąpią w nim znani artyści sceny polskiej, m.in. Michał Urbaniak, Jacek Wójcicki, Mariusz Lubomski, Leszek Żurek, Janusz Radek, Kasia Kowalska, Mika Urbaniak, Halina Młynkowa, Kwartet Pro Forma. Kierownikiem muzycznym i autorem aranżacji jest Dariusz Łapiński, syn Zbigniewa Łapińskiego, kompozytora, który przez wiele lat współpracował z Jackiem Kaczmarskim. W koncercie, oprócz kolęd, użyte zostaną świadectwa Polaków, którzy przeżyli stan wojenny. Całość koncertu zilustrujemy materiałami archiwalnymi z tamtego okresu.

O godz 23.00 TVP1 pokaże film “Śmierć jak kromka chleba” – filmowy zapis pacyfikacji kopalni Wujek - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia.

13 grudnia
O godz. 15.20 TVP1 pokaże “Pamiętny pierwszy zjazd. Wolne media na start” - odcinek cyklu filmów poświęconych I Zjazdowi Delegatów NSZZ "Solidarność" w roku 1981 w hali Oliwia w Gdańsku. Film przybliża atmosferę, która towarzyszyła powstaniu niezależnych od państwowego reżimu środków przekazu: telewizji "Solidarność" - poprzedniczki Video Studio Gdańsk, gazety zjazdowej "Głos Wolny", "Biuletynu Zjazdowego" oraz angielskojęzycznego "Congress Post", jak również Radiowej Agencji "Solidarności". To te media relacjonowały - po raz pierwszy w powojennej historii Polski - przebieg przełomowych dla związku i kraju wydarzeń, mających miejsce na zjeździe: pierwsze demokratyczne wybory w powojennej Polsce, narodziny samorządności i debatę o przyszłym kształcie ustrojowym wolnego państwa. W filmie udział biorą bohaterowie - uczestnicy Zjazdu i obserwatorzy wydarzeń sprzed 30 lat oraz historycy. Obszerna dokumentacja filmowa z archiwum Video Studio Gdańsk, jak również archiwa osobiste i zbiory IPN oraz komentarz Mirosława Baki, który wystąpi w roli narratora - przewodnika tworzą konstrukcję filmu.

O godz. 20.25 widzowie obejrzą “Ostatni prom” w reżyserii Waldemara Krzystka. Film jest próbą pokazania stanu umysłu Polaków w grudniu 1981 roku. 12 grudnia 1981 roku ze Świnoujścia wypływa prom do Hamburga. Na jego pokładzie znajduje się grupa Polaków, którzy płyną do lepszego świata. Nauczyciel Marek Ziarno wyrusza za granicę z poufną misją władz Solidarności. Wiezie adresy tajnych drukarni i punktów kontaktowych. W czasie rejsu pasażerowie ujawniają motywy decyzji o opuszczeniu kraju. Wszyscy mają nadzieję, że rozpoczną na Zachodzie nowe, lepsze życie. Wybucha stan wojenny. Załoga statku stara się utrzymać ten fakt w tajemnicy przed pasażerami i wydaje rozkaz powrotu do macierzystego portu. Wśród pasażerów rozchodzą się plotki, że w kraju wydarzyło się coś złego. Do płynącego promu podpływają dwa zachodnioniemieckie kutry. Ich załogi informują pasażerów promu o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. Obiecują zabrać na pokład wszystkich pasażerów, którzy zdecydują się poprosić o azyl polityczny.

O godz. 22.00 w TVP1 będzie można zobaczyć film Aliny Mrowińskiej “Obława” - dokument o stanie wojennym widzianym z perspektywy internowanych oraz ich najbliższych. Bohaterami filmu będą działacze ówczesnej opozycji, którzy zostali osadzeni w ośrodku wojskowym w Jaworzu, położonym na terenie poligonu drawskiego. Znaleźli się tam, m.in.: prezydent Bronisław Komorowski, premier Tadeusz Mazowiecki, prof. Władysław Bartoszewski, Stefan Niesiołowski, Grzegorz Boguta, Waldemar Kuczyński, Maciej Rayzacher. Po prawie trzydziestu latach znowu przyjadą do Jaworza i przypomną wydarzenia z tamtych miesięcy internowania. Swoją historię opowiedzą także ich żony, które zostały po drugiej stronie muru i musiały zmagać się z codziennością stanu wojennego.

17 grudnia
O godz. 22.35 TVP1 pokaże nagrany dzień wcześniej “Koncert z okazji 30. rocznicy tragedii w Kopalni Wujek”, który stanowić będzie centralna część obchodów 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego i wydarzeń grudnia 1981 roku. Umiejscowienie widowiska w historycznej scenerii pod kopalnią wujek ma znaczenie symboliczne. Organizator: Społeczny Komitet Pamięci Poległych 16 Grudnia 1981 r. 

Przesłaniem widowiska z udziałem m.in. Kingi Preis, Ryszarda Rynkowskiego, Olgierda Łukaszewicza, Munika Staszczyka, Pawła Kukiza, Janusza Iwańskiego zespołów Luxtorpeda i De Press jest przypomnienie wydarzeń z lat 1980 – 1983, i ich bohaterów na tle historycznym.

Widowisko jest podzielone na 10 części (m.in. Narodziny Solidarności  - nastrój końca lat 70-tych w Polsce; Pomniki historii – wydarzenia z lat 1956 i 1970; 90 spokojnych dni – w nawiązaniu do przemówienia gen. Jaruzelskiego z 11 lutego 1981 r; Otwarcie Puszki Pandory „Drzwi Ludwiczaka” – aresztowanie Jana Ludwiczaka w kopalni Wujek; 13.12.1981 – wprowadzenie stanu wojennego; Absolucja generalna – moment wyciszenia i pogodzenia z sytuacją; Atak – pacyfikacja Solidarności; Śmierć górników – wydarzenia w kopalni Wujek; Wojna z narodem – pacyfikacja Huty Katowice, kopalni w Jastrzębiu, strajki w kopalniach Piast i Ziemowit).  Części te odwołują się do najnowszej historii Polski, a grudniowa tragedia 1981 roku będzie kulminacją pokazywanych wydarzeń.

Każdej z części towarzyszyć będą wizualizacje wykorzystujące oryginalne materiały dokumentujące zdarzenia i uczestniczące w nich osoby. Wykorzystane zostaną archiwalne unikatowe fotografie, materiały filmowe, a także specjalnie wyprodukowane sekwencje filmowe i animowane.

Oferta programowaTVP2

„Kolęda-Nocka” o godz. 21.40 w TVP2  to widowisko z czołówką najlepszych współczesnych polskich twórców.  W tym roku mija także 30 lat od premiery tego wyjątkowego widowiska w Teatrze Wielkim w Warszawie. Stan wojenny zmienił w historii „Kolędy-Nocki” bardzo wiele. Spektakl przestał być wystawiany w Polsce, a w styczniu 1982 roku, w wyniku wyjątkowego zbiegu okoliczności, wybitni polscy artyści scen polskich wyjechali ze specjalną studyjną wersją widowiska do Stanów Zjednoczonych.
Nowa odsłona musicalu przedstawiona będzie z szacunkiem do oryginału, wprowadzając ów spektakl jednocześnie w XXI wiek oraz w świat dostępnych możliwości technicznych - multimediów, czy grafiki komputerowej. Wprowadzone zostaną również nowe postacie,  nowa struktura i narracja widowiska.
Spektakl będzie nie tylko hołdem dla pokolenia „Solidarności” i ukłonem w stronę historii, ale i sztuką niosącą za sobą uniwersalne i współczesne przesłanie.

Tekst: Ernest Bryll; Muzyka: Wojciech Trzciński ; Adaptacja i Scenariusz: Jarosław Minkowicz I Stanisław Trzciński; Organizator: Narodowe Centrum Kultury; Reżyseria: Jarosław Minkowicz; Kierownictwo Muzyczne i Aranżacje: Adam Sztaba; Scenografia: Grzegorz Policiński; Konsultant ds. scenografii: Boris Kudlicka; Kostiumy: Magdalena Maciejewska; Reżyseria świateł: Jacqueline Tobiszewski; Koordynacja chórów: Piotr Nazaruk; Asystent reżysera: Jan Bzdaka; Logo spektaklu: Jerzy Janiszewski; Realizacja telewizyjna: Dariusz Goczał; Producenci: Stanisław Trzciński I Paweł Kwiatkowski; Produkcja: Marta Tomaszewska, Marek Bujakowski, Michał Korycki; Producent wykonawczy: Stx Records Sp. Z O.O. / Grupa Stx Jamboree
Świadek: Henryk Talar Pierwszy: Borys Szyc Kobieta z miasta: Krystyna Prońko Kolędnicy Turoń (Drugi): Wojciech Dmochowski Diabeł (Trzeci): Wojciech Wysocki Herod (Czwarty): Jerzy Łapiński Śmierć (Piąty): Krystyna Tkacz Pasterz (Szósty): Adam Krylik Zakochana: Aneta Todorczuk - Perchuć Zakochany: Piotr Bajtlik Kobiety brzemienna 1: Kasia Wilk Kobieta brzemienna 2: Ewelina Flinta Kobieta brzemienna 3: Monika Dryl Raper: L.U.C. Poeta: Ernest Bryll Chór: Chór Opery I Filharmonii Podlaskiej Oraz Chór Piotra Nazaruka Orkiestra: Polska Orkiestra Radiowa oraz Orkiestra Adama Sztaby

Oferta programowa TVP Info

W TVP Info pojawią się programy poświęcone 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. 11 grudnia o godz. 15.00 w TVP Info będzie można zobaczyć reportaż o internowanych w Białołęce. Tematem reportażu będą wzajemne relacje pomiędzy strażnikami więziennymi z Białołęki a internowanymi w grudniu 1981 – działaczami opozycji i Solidarności.

13 grudnia na antenie TVP Info to przede wszystkim wydanie specjalne Poranka TVP Info (godz. 6.00-11.00) z Kopalni Wujek. W ciągu dnia – Serwisy Info Dzień, Rozmowa dnia (godz. 16.00), Forum – również nawiązywać będą do obchodów 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.

O godz. 00.10 TVP Info pokaże „Od grudnia do grudnia” - reportaż, na podstawie wypowiedzi świadków, ma odpowiedzieć na pytania: Czy stan wojenny był "mniejszym złem"? Czy wypowiedzenie stanu wojennego nie było raczej wynikiem walki o władzę nie między PZPR i Solidarnością, a bardziej wewnątrzpartyjnej, między realistami a "betonem"? Czy świat nie wyraził "cichego" przyzwolenia W. Jaruzelskiemu na wprowadzenie stanu wojennego aby nie dopuścić do "wojny domowej" lub interwencji radzieckiej i aby utwierdzić podział jałtański?. W reportażu wypowiadają się: Wojciech Jaruzelski, Zbigniew Brzeziński, Ryszard Kukliński, Jan Nowak Jeziorański, Mieczysław Rakowski.

Oferta programowa TVP Historia

„13 pierwszych dni - 13 grudnia 1981” godz. 10.25 – film dokumentalny – zapis wydarzeń z grudnia ’81 r.

„Sieroty spod znaku wrony”, godz. 10.35

Film poświęcony dzieciom, których rodzice 13 grudnia 1981 roku zostali aresztowani, uwięzieni, skazani czy tez internowani w wyniku decyzji władz wprowadzających w Polsce stan wojenny. Inspiracją do realizacji tego przedsięwzięcia dokumentalnego jest piosenka napisana przez Jacka Kaczmarskiego "Kołysanka" o dzieciach, które na początku stanu wojennego trafiły z przyczyn "politycznych" do domów dziecka.

„Wezwanie”, godz. 12.00

Telewizyjny film zrealizowany na podstawie autentycznego wydarzenia. W 1983 roku aresztowano lekarkę pogotowia Barbarę Makowską pod absurdalnym zarzutem pobicia i okradzenia pacjenta. Pokazowy proces miał podważyć społeczne zaufanie do pogotowia ratunkowego i uwiarygodnić akt oskarżenia z innego, równocześnie toczącego się procesu o zabójstwo Grzegorza Przemyka. Niewinna kobieta przebywała w areszcie 13 miesięcy.
W 1983 roku nocą funkcjonariusze milicji wyciągnęli lekarkę warszawskiego pogotowia z domu i osadzili w areszcie śledczym. Początkowo nie wiedziała, dlaczego pozbawiono ją wolności. Nikt jej o tym nie poinformował, a z dostarczanych do celi gazet wycinano artykuły dotyczące jej sprawy. Na procesie prokurator postawił jej zarzut pobicia i okradzenia pacjenta, pijaczka wiezionego karetką. Wszystko wskazywało na to, że sprawa jest grubymi nićmi szyta, a dowody spreparowano, lecz kobieta, nim ją uniewinniono, przesiedziała w
areszcie śledczym ponad rok. W tym samym bowiem czasie toczył się także proces zabójców Grzegorza Przemyka. Aby uprawdopodobnić oskarżenie sanitariuszy o ten bestialski czyn, potrzebna była jeszcze jedna sprawa na dowód, że bicie pacjentów było w zwyczaju pracowników pogotowia. Po wyjściu na wolność Barbara Makowska spisała wspomnienia, które stały się podstawą scenariusza tego wstrząsającego filmu.

„Przerwany film” godz. 13.30

Punktem wyjścia filmu są wywiady z kilkoma działaczami "Solidarności" i ruchu demokratycznego nakręcone w pierwszą rocznicę ogłoszenia stanu wojennego (grudzień 1982). Założeniem realizacji było rozpoznanie i przypomnienie stanu emocjonalnego i samopoczucia społeczeństwa polskiego od sierpnia 1980 do grudnia 1981. Treść wywiadów - mowa w nich o entuzjazmie, aktywności, samodzielności uczestników ruchu "Solidarności" a więc większości społeczeństwa - łączy się ze zdjęciami pochodzącymi z filmów dokumentalnych m.in.: "Robotnicy '80", "Chłopi '81", "Narodziny Solidarności", które obrazują
nastroje tego okresu. Są to sytuacje ze Stoczni Gdańskiej, Huty Warszawa, manifestacji "Solidarność" Rolników Indywidualnych, z posiedzenia redakcji "Gazety Krakowskiej", ze zgromadzenia Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie. W styczniu 1983 roku pracę nad filmem wstrzymano. Wznowienie produkcji filmu po 10 latach stworzyło okazję do odwiedzenia ówczesnych rozmówców i zbadania świadomości społecznej środowisk "Solidarnościowych" dzisiaj.

Spacer z dziennikiem godz. 17.00

Film opowie o historii niezwykłych, spontanicznych akcji biernego oporu, mieszkańców niektórych miast Polski w stanie wojennym. Po wcześniejszych, brutalnych pacyfikacjach pierwszych protestów i strajków po prowadzeniu stanu wojennego, opór społeczny zmienił formę z masowej na kameralną, ale o niezwykłej wymowie. Mieszkańcy Świdnika i Lublina od 4 lutego 1982 roku, a potem innych miast Polski w okresie od wiosny do lata rozpoczynają manifestacje spacerowe w czasie trwania "Dziennika Telewizyjnego" od godz. 19.30, tzw. "Spacery". Była to forma protestu wobec kłamstw partyjnej propagandy reżimu Jaruzelskiego. Film chce pokazać bohaterów tej prywatnej, ulicznej wojny z jej poważnymi, a również często humorystycznymi skutkami. Półgodzinne spacery były okazją do zamanifestowania niezależności wobec władzy i solidarności ze społeczeństwem.

„Śmierć jak kromka chleba” godz. 20.00

Honorowe Wyróżnienie Jury i Nagroda Prezydenta Gdyni na FPFF w Gdyni w 1994
r. "Złote Grono" na LFF w Łagowie w 1994 r. i "Syrenka Warszawska", nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP w kategorii filmu fabularnego. Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji
górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania Jana Ludwiczaka, przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i
uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Podczas pacyfikacji ginie dziewięciu górników, a wielu zostaje rannych. Mottem filmu stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: Nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności.

„Tak było” godz. 22.20,  reż. K. Tchórzewski - PREMIERA

Po raz pierwszy w historii telewizji pokazane zostaną unikatowe, nie publikowane do tej pory materiały z I Krajowego Zjazdu NSZZ Solidarność. O początkach wolnych mediów w Polsce opowiadają m.in. J. Janda, E. Dałkowska, K. Kaczor, E. Bryll i O. Łukaszewicz. Przypominają o czasach kiedy powstawała niezależna kultura i sztuka.

Oferta programowa TVP Kultura

Jacek Kaczmarski na jazzowo, 13 grudnia, godz. 18:50

Koncert piosenek Jacka Kaczmarskiego w jazzowych interpretacjach. W programie koncertu znajdą się przede wszystkim utwory, które stały się hymnem pokoleniowym poprzedniej epoki, takie jak: Obława, Mury, Nasza Klasa, Źródło, Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego, Szturm. Wykonawcami będą: Anna Serafińska, Maria Sadowska i Janusz Szrom oraz laureaci konkursów jazzowych.
Akompaniować będzie zespół jednego z najzdolniejszych polskich pianistów jazzowych młodego pokolenia - Pawła Tomaszewskiego - absolwenta Akademii Muzycznej w Katowicach, laureata konkursów jazzowych.