Lewiatan: Zatrzymywanie wadium szkodzi małym i średnim przedsiębiorstwom

Przedsiębiorca, który zamierza przystąpić do większego przetargu publicznego zobowiązany jest do wpłacenia wadium, czyli pewnej, określonej przez zleceniodawcę, sumy zabezpieczającej zawarcie umowy. To warunek słuszny i potrzebny, bowiem ogranicza zachowania nieetyczne i korupcję wśród potencjalnych wykonawców, a zamawiającemu daje gwarancję, że przystępujące do przetargu przedsiębiorstwa są rzeczywiście zainteresowane zawarciem umowy i wykonaniem projektu.

Wątpliwości pojawiają się w chwili, kiedy zamawiający wzywa firmę do uzupełnienia dokumentów. Gdy firma ich nie uzupełni, zamawiający bardzo często zatrzymują wpłacone wadium, chociaż uchybienie wykonawcy nie wynika z jego niedbalstwa. Urząd Zamówień Publicznych dostrzegł problem zatrzymywania wadium i zaproponował odformalizowanie postępowania. Takie rozwiązanie zakładałoby, że wadium straci tylko ten wykonawca, którego oferta będzie najkorzystniejsza, a który nie złoży kompletu wymaganych dokumentów. Procedura deregulacji niestety nie będzie obowiązkowa. Instytucje zamawiające zatem nie będą zobowiązane do korzystania z odformalizowania postępowania i w konsekwencji nic się nie zmieni.

Jak zauważa Marek Kowalski, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Czystości oraz członek Rady Głównej PKPP Lewiatan, niedopuszczalna powinna być sytuacja, w której to strach i wygoda urzędników dyktują warunki rozstrzygania przetargów. Wykonawca nie powinien tracić dużych pieniędzy – wadium może bowiem osiągnąć sumę nawet do 3 proc. wartości zamówienia – tylko dlatego, że nie dostarczył na czas brakujących dokumentów lub co gorsza zamawiający uznał, że uzupełniona dokumentacja jest niewystarczająca. Szczególnie kuriozalne są przypadki, w których na niewspółmierne do uchybień konsekwencje finansowe narażone są spółki oferujące usługę, dostawę czy realizację prac na warunkach i w cenie wykluczającej możliwość zdobycia zamówienia publicznego.

Obecne, nieprecyzyjne brzmienie artykułu dostrzega także Sąd Najwyższy, który uznał, że „interpretowanie omawianego przepisu w sposób pozwalający na zatrzymywanie wadium w każdej sytuacji stwarza pole do nadużyć ze strony zamawiających”. Jak przekonuje Grzegorz Lang, ekspert PKPP Lewiatan, wyrok Sądu Najwyższego może mieć wpływ na postępowanie urzędników, którzy zdecydowanie nadużywają tego przepisu. Niemniej jednak żadna wykładnia nie zastąpi dobrego prawa. Dlatego uważamy, że przepis powinien zostać usunięty lub co najmniej złagodzony.