Koszty egzekucyjne rozliczy podatkowo tylko wierzyciel

Kosztami egzekucyjnymi będą wszystkie wydatki wynikające z wyegzekwowania od dłużnika zaległych płatności, a zatem wszystkie koszty związane z dochodzeniem swoich praw na drodze sądowej lub administracyjnej, które obciążać będą nie tylko samego wierzyciela, ale także dłużnika. Do kosztów egzekucyjnych zalicza się w szczególności:
- koszty egzekucji sądowej – np. opłata za wpis sądowy, opłata kancelaryjna, koszty zastępstwa procesowego,
- koszty egzekucji komorniczej (administracyjnej), czyli wydatki stanowiące zapłatę komornikowi za przeprowadzenie egzekucji – m.in. opłata manipulacyjna, wydatki egzekucyjne wynikające z działalności komornika w zakresie egzekucji długu (ten rodzaj  postępowania wszczynany jest dopiero, gdy nie udało się dojść praw na drodze postępowania sądowego, czyli jeżeli dłużnik nie uregulował zaległych  zobowiązań, mimo otrzymania od sądu nakazu zapłaty),
- kwotę wynagrodzenia dla firmy windykacyjnej, jeśli wierzyciel postanowi sprzedać wierzytelność, czyli jeśli przy odzyskiwaniu zaległej należności skorzysta z pośrednictwa firmy windykacyjnej.

Rozliczenie tych kosztów przebiega inaczej dla obu stron procesu.

W koszty podatkowe - prawa wierzyciela

Za koszty uzyskania przychodu uznać można wszystkie te wydatki, które mają wpływ na powstawanie oraz zwiększanie przychodu lub służą zachowaniu albo zabezpieczeniu jego źródła z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (odpowiednio w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).  Dochodzenie przez wierzyciela zapłaty należności za sprzedane towary lub usługi jest ściśle związane z prowadzoną działalnością i jak najbardziej służy zabezpieczeniu źródła przychodów. Wobec powyższego ponoszenie kosztów egzekucyjnych ma na celu ochronę interesów prawnych wierzyciela, a co za tym idzie, może on je rozliczyć podatkowo.
O czym, warto pamiętać, wierzyciel zalicza koszty egzekucyjne do kosztów podatkowych niezależnie od tego, czy zaległe zobowiązanie zostanie faktycznie odzyskane. Momentem ujęcia jest ich data poniesienia.

Wierzyciel musi mieć mimo wszystko na uwadze fakt, iż do zwrotu kosztów przez dłużnika nie dojdzie, jeśli ten nie będzie dysponował wystarczającym do tego majątkiem. Kiedy dłużnik, zgodnie jednak z orzeczonym wyrokiem sądowym, zwraca koszty egzekucyjne wierzycielowi, stają się one jego przychodem podatkowym.

Dłużnik podatku nie obniży

Takiej możliwości nie mają jednak dłużnicy, co zostało wprost wskazane w katalogu wyłączeń. Kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem własnych zobowiązań nie można więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. I tu należy jeszcze raz podkreślić, iż zdanie to wiążące jest jedynie właśnie dla dłużnika - nie chodzi tu bowiem o koszty ściągania niewykonanego zobowiązania, tylko o koszty samego niewykonania. Kosztów, jakie dłużnik ponosi więc np. w związku z rozpatrzeniem sprawy przez sąd o zaleganie z zobowiązaniami wniesionej przez wierzyciela, nie rozliczy podatkowo. Dodatkowo kosztami tymi będą też wydatki bieżące związane z toczeniem się procesu sądowego. Wydatki te nie będą kosztami podatkowymi, a zatem nie dają możliwości dłużnikowi obniżyć podstawy opodatkowania.

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 03.04.2012, Poz. 361), art. 22 ust. 1; 23 ust. 1 pkt. 14
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz. U. z 2012, poz. 759), art. 34

Katarzyna Miazek, Tax Care
Dominik Mędrzycki, księgowy Tax Care