23% VAT zostaje minimum do końca 2016 r.

Przez kolejne trzy lata, czyli do końca 2016 r. będziemy płacić podwyższony VAT, wynoszący maksymalnie 23%. W piątek Sejm przyjął zmianę ustawy o VAT.

Podwyższone o 1 pkt. proc. stawki VAT (stawka podstawowa z 22% do 23%, stawka obniżona z 7% do 8% oraz odpowiednio zwiększone zryczałtowane stawki VAT) miały obowiązywać do końca bieżącego roku. Już wiosną tego roku premier Donald Tusk zapowiedział, że obecne stawki zostaną utrzymane przez dłuższy czas. Przyjęty dziś przez Sejm projekt nowelizacji ustawy o VAT przedłuża czas obowiązywania wyższych stawek do końca 2016 r. Za przyjęciem ustawy głosowało 232 posłów, przeciwko zmianom było 221 posłów.

Łatwiej podnieść VAT niż PIT
VAT to podatek, który przynosi najwyższe wpływy do budżetu (120 mld zł w 2012 r.; z PIT-u wpłynęło 70,6 mld zł). Jako podatek pośredni, chociaż jest rozliczany przez przedsiębiorców, w rzeczywistości obciąża konsumentów. Paradoks polega jednak na tym, że konsumenci nie są zwykle świadomi, jaką część dokonywanych przez nich zakupów stanowi VAT. W zasadzie nie zdarzają się sytuacje, aby gospodarstwa domowe szacowały, jaką część ich budżetu pochłania ten podatek. Zupełnie inaczej jest z podatkiem dochodowym - to kwota tego obciążenia jest widoczna w zeznaniu rocznym PIT. Dlatego poprzez podatek VAT dużo łatwiej oddziaływać na wpływy do budżetu. Pomaga w tym również fakt, że przepisy o VAT, w tym także wysokość stawek, można w dowolnym momencie zmienić. W przypadku PIT możliwości są bardziej ograniczone - niekorzystne zmiany dla podatników muszą mieć odpowiednio długie vacatio legis - wszystkie niekorzystne zmiany w podatku dochodowym na następny rok muszą być znane podatnikom najpóźniej do 30 listopada, na co konsekwentnie wskazuje Trybunał Konstytucyjny.

1 pkt proc. to 28 zł mniej miesięcznie w budżecie domowym

Utrzymanie stawek na obecnym poziomie oznacza oczywiście wyższe ceny dla konsumentów. Choć dla przedsiębiorców VAT jest teoretycznie obojętny (dzięki mechanizmowi jego odliczania), to wyższe ceny mogą powodować niższe zainteresowanie sprzedawanym produktem u klientów. W przypadku towaru o cenie netto 200 zł, wyższy o 1 pkt. proc. VAT oznacza cenę brutto większą o 2 zł, ale już w przypadku towaru wartego 2500 zł netto różnica wynosi 25 zł. Korzyścią z utrzymania obecnych stawek VAT jest z kolei dla przedsiębiorców brak konieczności dostosowania systemów księgowych czy przeprogramowywania kas fiskalnych.

Produkt netto	Cena ze stawką VAT 23%	Cena ze stawką VAT 22%	Różnica
Buty – 200 zł	246 zł	244 zł	2 zł
Biurko – 1000 zł	1230 zł	1220 zł	10 zł
Rower – 2 500 zł	3075 zł	3050 zł	25 z

Dla konsumenta różnica w cenie pojedynczego produktu z powodu wyższego VAT nie jest odczuwalna, ale już miesięczne wydatki całej rodziny mogą być większe. Przyjmując, że przeciętna 4 osobowa rodzina wydaje miesięcznie łącznie 3 752 zł (przeciętne wydatki za 2011 r. wg GUS podniesione o wskaźnik inflacji) i zakładając, że z tej kwoty 2 000 zł przeznacza na produkty/usługi objęte stawką 23% i 1 752 zł na opodatkowane preferencyjną 8-proc. stawką (ma ona zastosowanie przede wszystkim do produktów żywnościowych), to miesięczny koszt wyższych o 1 pkt proc. stawek VAT wynosi 28 zł. Oznacza to, że na przestrzeni 3 lat, na które utrzymane mają być stawki VAT na dotychczasowym poziomie, rodzina taka poniesie dodatkowy koszt w wysokości 1008 zł (28 zł x 12 x 3 = 1008 zł).

Kwota wydatków brutto	W tym VAT - stawka 23%	W tym VAT - stawka 22%	Różnica
2000 zł	374 zł	361 zł	13 zł
Kwota wydatków brutto	W tym VAT – stawka 8%	W tym VAT – stawka 7%	Różnica
1752 zł	130 zł	115 zł	15

Ruchome stawki już nam nie grożą
Pewnym pocieszeniem w planowanej nowelizacji ustawy o VAT jest natomiast zniesienie automatycznych podwyżek, które nastąpiłyby w przypadku przekroczenia przez dług publiczny 55% PKB.

Obecnie istnieje zapis, który przewiduje, że w przypadku gdyby relacja długu publicznego do produktu krajowego brutto według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r., ogłoszona przez Ministra Finansów, w terminie do dnia 31 maja 2014 r., przekroczyłaby 55%:

1) w okresach od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. oraz od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., stawki VAT (podstawowa i preferencyjna obecnie 8 proc.) wynosilyby odpowiednio 24% i 9% ;

2) w okresie od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., stawki VAT (podstawowa i preferencyjna obecnie 8 proc.) wynosiłyby odpowiednio 25% i 10%;

3) w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. stawki VAT (podstawowa i preferencyjna obecnie 8 proc.) wynosiłyby odpowiednio 23% i 8%.

*zmianą objęte byłyby też pozostałe stawki VAT, jak np. zryczałtowana dla usług taksówek osobowych.

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care