Jak działa PIT-12

Osoby, które nie chcą samodzielnie dokonywać rocznego rozliczenia podatku dochodowego mogą się od tego uwolnić, informując o tym pracodawcę (lub innego płatnika wskazanego w ustawie w przypadku innych źródeł przychodów, np. rolniczej spółdzielni produkcyjnej, uczelni) w specjalnym oświadczeniu. Składa się je na formularzu PIT-12 w terminie przed 10 stycznia następnego roku, za który dokonywane jest rozliczenie (zatem dla celów rocznego rozliczenia podatku za 2013 rok ostatnim dniem jest 9 stycznia 2014 r.). Jest to jednak opcja dostępna tylko dla tych osób, które w ciągu całego roku uzyskały dochody tylko u jednego pracodawcy. Jeżeli więc ktoś zmieniał pracę w trakcie roku lub jednocześnie łączył zatrudnienie u kilku różnych pracodawców, musi dokonać samodzielnego rozliczenia PIT-u.

Możliwe dochody ze sprzedaży nieruchomości i działalności gospodarczej
Oświadczenie PIT-12 traktowane jest na równi z zeznaniem, że poza dochodami uzyskanymi u swojego pracodawcy, pracownik nie uzyskał innych dochodów. Wyjątek, nie pozbawiający prawa do rozliczenia przez pracodawcę, to dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, z kapitałów pieniężnych, z działalności gospodarczej opodatkowanej stawką liniową 19% lub przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W takim przypadku podatnik składa odrębne zeznanie, w którym rozliczy dodatkowe dochody (przychody).

Bez ulg i preferencji
„Rozliczone” przez pracodawcę mogą być tylko te osoby, które nie korzystają z ulg, nie odliczają dokonanych darowizn i nie planują skorzystać z preferencyjnych sposobów rozliczania. Oznacza to, że chociaż złożenie PIT-12 znacznie ułatwia rozliczenie z fiskusem, to nie jest to dobre rozwiązanie dla osób, które samotnie wychowują dziecko lub zamierzają się rozliczyć z małżonkiem, obniżając w ten sposób swoje zobowiązanie wobec fiskusa. Lepiej jest rozliczyć się samodzielnie również wtedy, gdy można obniżyć dochód o dokonane w ciągu roku wydatki (np. na internet), przekazane darowizny na rzecz organizacji realizujących cele pożytku publicznego czy wydatki związane z utrzymaniem osoby niepełnosprawnej. Na wniosek pracownika (wyrażony w PIT-12) odliczone od dochodu zostaną natomiast zwrócone płatnikowi nienależnie pobrane świadczenia, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy (jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez pracodawcę  przy poborze zaliczek). Może się bowiem zdarzyć, że pracownikowi przez pomyłkę zostało wypłacone np. wynagrodzenie, premia lub świadczenie rzeczowe, które zwiększyły jego dochód, a później musiały być zwrócone. Jeżeli nie zostanie to wskazane w PIT-12, rozliczenie przez pracodawcę oznacza, że pracownik nie dokona innych odliczeń niż z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Trzeba pamiętać, że obowiązek doliczenia kwot uprzednio odliczonych wyklucza rozliczenie przez pracodawcę. Jest tu mowa o takiej sytuacji, gdy np. w rozliczeniu za poprzedni rok podatnik odliczył od dochodu darowiznę, która w tym roku została mu zwrócona, więc musi jej wysokość doliczyć do dochodu. Wyjątek stanowi zwrócona za pośrednictwem płatnika uprzednio zapłacona i odliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne. Pracodawca, dokonując rocznego rozliczenia, może uwzględnić także wyższe koszty dojazdu do pracy komunikacją miejską (lub inną), gdy przewyższają one określone ustawą zryczałtowane koszty (1335 złotych w ramach tej samej miejscowości lub 1668,72 zł dla pracowników dojeżdżających z innej miejscowości) i są udokumentowane imiennymi biletami okresowymi. Jeżeli koszty dojazdu do pracy środkami komunikacji miejskiej były wyższe niż odliczone przez pracodawcę, należy to również wskazać w składanym oświadczeniu.

Zamiast PIT-11 otrzymasz PIT-40
Na podstawie przekazanego PIT-12 pracodawca złoży do urzędu skarbowego za podatnika deklarację roczną na druku PIT-40. Na złożenie tej deklaracji płatnik ma czas do końca lutego. W tym samym terminie deklaracja PIT-40 trafi do pracownika.  
Obliczając podatek pracodawca:
- odlicza od dochodu pobrane w ciągu roku składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS),
- odlicza od podatku kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w roku podatkowym ze środków podatnika,
- odlicza od dochodu zwrócone płatnikowi świadczenia - jeżeli nie zostały one potrącone od dochodu przy poborze zaliczek,
- dolicza do podatku otrzymany za pośrednictwem płatnika zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Obliczony podatek rozliczy pracodawca
Różnicę między podatkiem wynikającym z rocznego obliczenia a sumą zaliczek pobranych za miesiące od stycznia do grudnia pracodawca pobierze z wynagrodzenia za marzec (można jednak złożyć wniosek o pobranie z wynagrodzenia za kwiecień). Pobraną różnicę wpłaci na rachunek urzędu skarbowego pracodawca.
Jeżeli z obliczenia wynika nadpłata, pracodawca zaliczy ją na poczet zaliczki należnej za marzec. Jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje jeszcze nadpłata, zostanie ona zwrócona pracownikowi w gotówce przez pracodawcę. Taki sposób rozliczenia będzie więc szczególnie korzystny dla tych osób, które mają do zwrotu nadpłatę. Zwrot nadpłaty uzyskają już w kwietniu. Gdyby rozliczały się samodzielnie musiałyby czekać co najmniej do czerwca - na podstawie otrzymanej od pracodawcy informacji PIT-11 musiałyby wypełnić swoje zeznanie i złożyć je do urzędu skarbowego. Urząd skarbowy ma natomiast 3 miesiące od złożenia zeznania na zwrot nadpłaty. 

PIT-40 nie wyklucza samodzielnego rozliczenia
Osoba, która skorzysta z rozliczenia przez płatnika i otrzyma PIT-40, może jednak samodzielnie złożyć zeznanie (PIT-36 lub PIT-37). Dotyczy to np. sytuacji, gdy pomimo złożenia oświadczenia PIT-12, podatnik chce jednak np. skorzystać z innych odliczeń, czy też wspólnego rozliczenia z małżonkiem albo przekazać 1% swojego podatku na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego. W takiej sytuacji deklaracja PIT-40 posłuży za informację PIT-11 do samodzielnego obliczenia podatku.  Podatnik samodzielnie wypełni PIT-36 lub PIT-37 i rozliczy różnicę pomiędzy podatkiem do zapłaty lub zwrotem nadpłaty z PIT-40. W takim przypadku do wypełnianego zeznania przenosi się kwotę zaliczki odpowiednio pomniejszoną o kwotę nadpłaty lub do zapłaty z PIT-40 (poz. 81 i 82).

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care